Patrick Nullens, als ethicus, benadrukt het belang van persoonlijke en ethische reflectie. We worden even bewust onbekwaam. Uit de geschiedenis blijkt dat zelfs intelligente mensen moreel gezien ernstig kunnen ontsporen, vaak zonder dat ze dit doorhebben. Sterker nog, deze morele blindheid wordt vaak maatschappelijk geaccepteerd. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in het laatmiddeleeuwse boek *De Heksenhamer* en de slavenhandel, gezien als een vorm van “human resource management” in de boardroom. Waarom zijn slimme mensen soms moreel blind? Wat is onze morele blindheid vandaag?

Morele slimheid vraagt vooral om aandacht, wat een uitdaging vormt in een wereld vol informatie en versnelling. Onze taak is het voortdurende ethische bevragen van wat we doen, waarom we het doen en voor wie we het doen. Daarnaast gaat het om het herkennen van toxische elementen in organisaties en bestuurskamers, zoals tunnelvisie, het inruilen van integriteit voor succes, en het wegwerken van ongemak dat voortvloeit uit morele dissonantie. Dit geldt zowel voor onze werkgeversrol als voor het type mensen dat we zoeken als commissarissen. Patrick besprak ook een uitgebreide leesopdracht, waarbij een methode werd aangereikt om dialoog te voeren over complexe ethische dilemma’s. Er zijn blijkbaar vier verschillende methoden van ethisch redeneren: principe-ethiek, gevolgenethiek, deugdenethiek en waardenethiek. Elk van deze vier methoden biedt unieke vormen van aandacht.

Jeroen Smit ging in gesprek met deelnemers over hun persoonlijke narratief. Afsluitend reflecteerden de deelnemers op vragen zoals: Hoe ervaar je zelf morele dissonantie? Hoe vaak komt dat voor? Wat merk je daarvan in de boardroom of tijdens bestuursvergaderingen? Wat kun je doen om morele dissonantie om te zetten in ethisch redeneren? Andere vragen die aan bod kwamen waren: Wat is een riskante, maar hoopvolle keuze voor jouw organisatie die bijdraagt aan de transitie naar een nieuwe economie? Welke diepere waarden spelen hierbij een rol? Welke deugden wil je ontwikkelen, zowel individueel als in de boardroom? Hoe investeer je in meer ethisch denken? Wat ga je concreet doen?

Het uiteindelijke doel is de ‘deep activation’ van ethisch denken. Onbewuste aandacht speelt hierin een cruciale rol. Wat ga jij doen om in jouw organisatie en boardroom deze bewuste aandacht te creëren? Dit hebben we met elkaar geoefend.